Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Nederland gaf zich niet zomaar over en er volgden gevechten en bombardementen. Na vijf dagen moest Nederland zich toch overgeven. Van 1940 tot 1945 werd ons land bezet door de Duitsers onder leiding van Adolf Hitler. Op 5 mei 1945 werden wij bevrijd. Duitsland werd verslagen en Nederland was weer van ons. En dat is dus dit jaar tachtig jaar geleden. Op 4 mei herdenken wij de oorlogsslachtoffers en op 5 mei vieren wij dat wij in vrijheid mogen leven. Het is belangrijk om onze kinderen te blijven vertellen over deze zwarte bladzijde uit onze geschiedenis. Boeken, zowel fictie als non-fictie, kunnen daarbij helpen. Er zijn enorm veel boeken verschenen over dit onderwerp met verschillende thema’s en invalshoeken.
Wij hebben in deze blog elf boeken over de Tweede Wereldoorlog, die onlangs zijn verschenen, voor jou op een rijtje gezet. Je vindt hier boeken voor verschillende leeftijden. Want deze periode uit de geschiedenis mag nooit worden vergeten.
Ben je nieuwsgierig geworden naar een boek? Klik dan op de coverfoto. Je komt dan bij de volledige boekentip. Mocht je na het lezen van deze blog op zoek zijn naar nog meer inspiratie? Lees dan onze eerder verschenen blogs over de Tweede Wereldoorlog. Je vindt ze hier en hier.
1. Wij woonden hier
“Feline kijkt naar de huizen. Wit en deftig liggen ze verscholen achter de hoge struiken. Aan de buitenkant kun je niet zien wat er hier gebeurd is. De huizen houden de verhalen goed verborgen.”
Feline is net verhuisd. Op sommige huizen ziet ze platen op de gevel en in de straten ziet ze struikelstenen: herinneringen aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Wie waren die mensen en wat is hun verhaal? Met een paar nieuwe vrienden gaat Feline op onderzoek. Naar Bram, die met zijn familie moest onderduiken. Naar Sonja en haar beste vriendin die spoorloos is verdwenen. En naar David en zijn familie, die toen ze terugkeerden uit Kamp Westerbork ontdekten dat er andere mensen in hun huis woonden.
Een boek vol spannende verhalen over de Tweede Wereldoorlog voor kinderen vanaf 9 a 10 jaar.
2. Het Mysterie van Haamstede
‘Wie is daar?’ Een mannenstem bulderde door de gang. Ik klikte mijn zaklamp uit. Het werd aardedonker. ‘Wie heeft mijn bunker betreden?’ Een lichtbundel zocht langs muren vol graffiti.’
Als Sophia tijdens de zomervakantie door de Zeeuwse Meeuwenduinen loopt, ontdekt ze een bunker waarvan de deur op een kier staat. Samen met haar vrienden gaat ze op onderzoek uit. Als ze in het hart van de bunker zijn doorgedrongen, klinkt uit het donker een donderstem. Het blijkt een oude man te zijn die zijn hele leven al zoekt naar een kunstschat die aan het begin van de Tweede Wereldoorlog is verdwenen uit het slot van Haamstede. Voor kinderen die van avontuur houden vanaf een jaar of 10.
3. In oorlog
“Overal waar mensen zich organiseren en waar grenzen ontstaan, ontstaan conflicten. Elk conflict kan uitgroeien tot een oorlog.”
Af en toe hoor je erover in het journaal: er is een oorlog uitgebroken. Wat is er aan de hand? Had zo’n ruzie tussen twee landen niet voorkomen kunnen worden? En als oorlog zo verschrikkelijk is, waarom zorgen onze wereldleiders dan niet gewoon dat er vrede is?
Arend van Dam dook in de geschiedenis om te ontdekken wat we kunnen leren van oorlogen van vroeger. Hij vertelt over keizer Qin, die in China een leger van terracotta soldaten liet maken. Over Viking Erik Bloedbijl, die met zijn drakenschip op rooftocht ging. En over Hannibal, die over de Alpen trok met zijn leger olifanten. Maar ook over de dictators en guerrillastrijders, en over militairen die meehielpen bij vredesmissies. Ook legt hij uit hoe uitvindingen als de stijgbeugel, het buskruit, de tank, het vliegtuig en de atoombom voorgoed de manier veranderden waarop oorlogen gevoerd worden.
Het lezen van dit boek kan je helpen om een beter idee te krijgen van wat er in de wereld om je heen gebeurt. Voor kinderen vanaf ongeveer 10 jaar.
4. 1300 bommen in 13 minuten
‘Mijn ogen glijden langs alle stenen en spullen om me heen. Een smeulend boek. Een ingedeukte koffiekan. Een schoen. Alweer een schoen. Een plas bloed. Die schoen herken ik niet, gelukkig.’
Als je iets kwijt bent, bijvoorbeeld een sleutel, dan ga je zoeken op de plek waar je die voor het laatst hebt gezien. Maar de plek waar ik mijn familie voor het laatst heb gezien, bestaat niet meer.
Mei 1940. Joop is net dertien geworden en woont in Rotterdam. Hoewel de Duitsers de stad een paar dagen eerder binnenvielen, voelt het nog niet als oorlog. Tot op 14 mei het luchtalarm afgaat en Joop op pad wordt gestuurd om zijn broer Anton te waarschuwen. Dan vallen de bommen en verandert Rotterdam in een vuurzee. In de puinhopen probeert Joop te redden wat er nog te redden van valt…
Deze historische jeugdroman, met foto’s van het bombardement op de schutbladen, is te lezen voor kinderen vanaf een jaar of 10
5. Een eiland in zee – omnibus
De oudere vrouw neemt de lijst over en gaat verder met het opnoemen van namen. Ten slotte zijn alle kinderen weg.
Alleen Steffi en Nelli staan er nog met hun koffers.
‘Mogen we nu naar huis?’ vraagt Nelli. ‘Naar papa en mama?’
Zweden, 1939. De joodse zusjes Steffi en Nelli worden door hun ouders uit Wenen weggestuurd, omdat de nazi’s steeds meer macht krijgen. De meisjes komen op een Zweeds eiland terecht. Nelli komt in een liefdevol pleeggezin en went al snel, maar Steffi worstelt met de vreemde taal, de vijandige klasgenoten en de stugge tante Märta bij wie ze in huis woont. Ze wil niets liever dan terug naar Wenen.
Dan breekt in Oostenrijk de oorlog uit. Zullen Steffi en Nelli hun ouders ooit terugzien? Geschikt voor kinderen in de hoogste groepen van de basisschool vanaf 11 jaar.
6. Pennekinderen
“Schrijven was één van de weinige dingen die Anne kon doen om de tijd te doden terwijl ze zat ondergedoken voor de nazi’s.”
Anne Frank is vooral bekend geworden door het dagboek dat zij bijhield in het Achterhuis. Wat veel mensen niet weten, is dat Anne ook korte verhalen schreef. ‘M’n pennekinderen’ noemt ze die in haar dagboek. De verhalen variëren van gebeurtenissen in het Achterhuis tot sprookjes over feeën en kabouters en herinneringen aan haar schooltijd. Anne begint zelfs aan een roman, waarin ze het levensverhaal van haar vader verwerkt.
Anne vond het jammer dat ze niet kon tekenen. Die taak hebben meer dan veertig topillustratoren uit de hele wereld op zich genomen. Bovendien gunnen ze ons een kijkje in hun belevingswereld en laten ons daarmee zien dat met creativiteit en inspiratie tegenslagen en obstakels kunnen worden overwonnen. Net als Anne, blijven zij geloven in een betere en vreedzame wereld.
Voor een ieder vanaf een jaar of 12 die zich wil laten inspireren door creaties van anderen en meer wil weten over Anne Frank, toegespitst op haar schrijverschap.
7. Het meisje aan de andere kant van de muur
‘Een indrukwekkend waargebeurd verhaal over veerkracht en moed.’
Warschau, begin jaren 40: de Joodse Vladka en haar familie worden door de nazi’s gedwongen om in het getto van Warschau te gaan wonen. Achter de muur is het leven zwaar en ondervoeding, ziekte en gevaar liggen er altijd op de loer. Als Vladka haar familieleden een voor een de dood tegemoet ziet gaan, komt ze in opstand. Ze sluit zich aan bij de ZOB, een Joodse verzetsgroep. Omdat Vladka er niet ‘typisch Joods’ uitziet, krijgt ze de taak om zich onder de Poolse mensen te mengen. Met gevaar voor eigen leven sluipt ze regelmatig naar de andere kant van de muur en smokkelt ze geheime documenten en wapens mee terug het getto in. Zo speelt ze een belangrijke rol in de opstand van het getto van Warschau.
Gebaseerd op het aangrijpende, waargebeurde verhaal van Vladka Meed. Voor lezers vanaf 12 jaar.
8. Ze kwamen ons halen
De schuifdeuren gaan met een ruk open. Een man schreeuwt: ‘Handen omhoog!’
16 november 1944. Op een koude, donkere oorlogsavond wordt er aangeklopt bij Henk en zijn familie. Een zacht klopje, dus ze verwachten iemand die ze kennen. Niets blijkt minder waar. Landwachters – helpers van de Duitsers – dringen het huis binnen. Henk, zijn vader en moeder en broers en zussen worden gearresteerd. Diep in de nacht worden ze naar Kamp Amersfoort gebracht en in verschillende cellen opgesloten. Al snel ontbreekt van de drie oudste jongens ieder spoor. Wat is er met hen gebeurd? Zien ze elkaar ooit nog terug?
In deze indringende jeugdroman beschrijft Martine Letterie het waargebeurde verhaal van de familie Rijper, die naar Kamp Amersfoort werd overgebracht.
Geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 12 jaar.
9. De bibliothecaresse van Auschwitz
‘Dita was nog maar een kind…
maar boeken waren voor haar als een venster…
een venster naar de wereld en naar zichzelf.’
Dita is veertien wanneer ze met haar ouders in het concentratiekamp Auschwitz terechtkomt. Pal onder de ogen van de nazi’s is er in het geheim een schooltje opgezet. Daar waar boeken streng verboden zijn, verbergt Dita met gevaar voor eigen leven de kleinste en meest kostbare bibliotheek die ooit heeft bestaan.
Een aangrijpend verhaal waar je even van bij moet komen. Geschikt voor kinderen vanaf 13 jaar.
10. Ze was 16
‘Een oorlogsverhaal over vooroordelen, jezelf durven zijn en keuzes maken.’
Het is 1944. De zestienjarige Janna uit Zeeland moet plotseling gaan werken voor de Duitse militairen die in haar dorp zijn gestationeerd. Als haar vrienden haar vragen ‘een klusje op te knappen’, zit Janna gevangen tussen twee uitersten: blijft ze haar werk voor de Duitsers doen, die toch best aardig tegen haar zijn? Of kiest ze voor de onzekere zaak van het verzet?
Zeventig jaar later wordt de ras-Amsterdamse Ize door haar ouders naar Zeeland gestuurd, waar haar oma woont. In eerst instantie ziet ze op tegen dat suffe Zeeland, maar dan vindt ze een foto van Janna, een meisje dat erg op haar oma lijkt. Als haar oma schrikt en haar vraagt ‘dit hele verhaal’ met rust te laten, is Izes nieuwsgierigheid gewekt.
Een aangrijpend verhaal! Realistisch en vlot geschreven. Zeer geschikt voor jongeren vanaf 15 jaar.
11. Wat ons nog rest
Uit heel veel ramen hangen witte lakens te rafelen aan gebroken glas.
Twee oude vrouwen hebben op straat een vuur gemaakt van Hitlerportretten en nazivlaggen.
Ik klauter de andere richting uit.
Over het puin van andermans leven.
Berlijn, april 1945. Alle hoop lijkt verloren. De Russen staan op het punt om de Duitse hoofdstad binnen te vallen. In de ruïnes van de stad probeert een zeventienjarig meisje te overleven, samen met haar moeder, haar jongere broer en de buren die zich met hen in de kelder verschanst hebben. De gevechten komen elke dag dichterbij. Tot het front over hun wijk rolt en de Russen heer en meester worden.
Het verhaal vertelt de nare kant van de oorlog. Het verliezen van mensen, het zien van lijken, de angst, het verdriet, maar ook verkrachting en alcoholgebruik hebben een plekje gekregen in dit boek. Het boek is daarom geschikt voor ietwat ervaren oorlogslezers vanaf een jaar of 15.
