We worden geboren, we leven en we sterven. Dat is ons leven in het kort, en hoe ons leven loopt is bij iedereen verschillend. Vroeg of laat komen we in aanraking met verlies. De een door het kwijtraken van een dierbare knuffel of een verhuizing en de ander doordat een dierbaar persoon komt te overlijden. We kunnen dan steun vinden bij onze ouders maar wat nou als je ouders in een scheiding liggen en je niet weet hoe je hier mee om kunt gaan? 

Toen ik zelf te maken kreeg met een verlies van een huisdier en van een dierbaar persoon vond ik dit lastig. Hoe moest en mocht ik me voelen? Zou het verdriet ooit voorbij gaan en kon ik dan weer blij zijn? Dit waren vragen die ik mezelf stelde en waar ik geen antwoord op kon krijgen. In deze blog heb ik de, in mijn ogen, 11+ mooiste en dierbaarste boeken over verliest voor je op een rijtje gezet.

En vergeet niet: je bent nooit alleen!

Lieve oma Pluis

Geschreven door Dick Bruna, met illustraties van Dick Bruna

“Oma lag gewoon op bed, maar het was de laatste keer.”

Als je een dierbaar persoon verliest kan het moeilijk zijn om de jongste kinderen duidelijk uit te leggen wat ‘de dood’ en ‘begraven’ nou eigenlijk is, als je ook nog te maken hebt met je eigen emoties. Lieve oma Pluis geeft juist de jongste kinderen een duidelijk beeld over dit proces. Stap voor stap neemt Dick Bruna je mee in het verhaal van Nijntje die net haar oma heeft verloren. Door de simpele maar krachtige illustraties wordt het verhaal versterkt. Tijdens de eerste publicatie van dit boek, heerste er nog een taboe op het onderwerp ‘de dood’ in de kinderliteratuur. Daardoor waren ook niet alle mensen enthousiast bij de lancering. Maar gelukkig is de tijd veranderd, en heeft dit boek meerdere prijzen gewonnen.

Net zoals andere Nijntje verhalen is ook Lieve oma Pluis vertaald in vele andere talen en dialecten waaronder het Fries, Japans en Duits. Dit boek kun je al voor lezen aan de jongste kinderen door het gemakkelijke maar duidelijke taalgebruik en de illustraties. 

Ik en mijn herinneringen

Geschreven door en met illustraties van Marta Fàbrega

“Zo gaat het ook met een huisdier: hij wordt geboren, hij leeft en hij gaat dood.”.

Huisdieren zijn er in allerlei soorten en maten: een konijn, poes, hond etc. Het maakt dan ook niet uit wat voor huisdier het is, want het heeft een eigen karakter en persoonlijkheid. Dit boek gaat over je huisdier met al hun trouw, levensvreugde en onvoorwaardelijke vriendschap. De band met je huisdier kan heel erg uniek en bijzonder zijn waardoor je allerlei mooie herinneringen samen maakt. In dit boek van de reeks ‘laten we praten over…’ wordt de levensloop en het wegvallen van je huisdier op een mooie en respectvolle manier beschreven. Het overlijden van een huisdier is voor een kind vaak de eerste kennismaking met de dood en kan traumatiserend zijn waarbij veel gevoelens loskomen. Het proces en gevoelens worden beschreven op een sprekende manier waardoor ze voor kinderen herkenbaar zijn. Ook biedt het boek troost doordat de hoofdpersoon terugblikt op de mooie herinneringen met zijn huisdier. Dit is ook te zien aan de pagina’s grootte illustraties die het verhaal tot leven brengen. Het boek is voor te lezen aan kinderen vanaf 4 jaar en achterin is informatie voor de ouders te vinden.

We zullen er altijd voor je zijn

Geschreven door Harriet Grundmann, met illustraties van Marc-Alexander Schulze

“Er is iets wat hen nog steeds verbindt en dat is dat ze allebei van mij houden, voor eeuwig en altijd.”

Sam woont samen met zijn papa en mama in een huis. Maar de ouders van Sam hebben steeds vaker ruzie met elkaar en besluiten om te gaan scheiden. “Is dit mijn schuld? Wat heb ik fout gedaan?” denkt Sam. Alle drie moeten ze wennen aan hun nieuwe leven want papa en mama wonen niet meer bij elkaar. Maar Sam weet dat er nog iets is wat hen met elkaar verbindt, en dat is Sam zelf. En hij leert dat zijn ouders nog heel erg veel van hem houden. Harriet Grundmann heeft dit prachtige prentenboek over echtscheiding geschreven. Welke invloed heeft dit op jou als kind? Door het verhaal van Sam leren de kinderen hoe de nieuwe situatie niet alleen maar verdrietig is, maar ook positieve veranderingen met zich mee kan brengen. De paginagrote illustraties zijn van rijke waarde voor dit verhaal. De schrijfstijl is heel erg beeldend, maar dit wordt extra versterkt door de rijkelijke illustraties. Een mooi prentenboek voor kinderen vanaf 4 jaar. 

Mama is heel ziek

Geschreven door Jeniffer Moore-Mallinos, met illustraties van Marta Fàbrega

“Papa en ik hadden geen kanker, maar ook voor ons was het een moeilijke tijd.”.

Dit deel van de reeks ‘laten we praten over…’ gaat over een kind dat binnen het gezin geconfronteerd wordt met de ziekte kanker. En vooral kinderen vinden dit heel moeilijk om hier mee om te gaan en vragen zich af of het zijn of haar schuld is. In dit boek wordt er heel open gepraat over dit gevoelige onderwerp. Er wordt uitgelegd wat chemotherapie precies is en welke veranderingen er nog meer komen in het dagelijks leven wanneer iemand heel erg ziek is. Voor jonge kinderen biedt dit boek meer duidelijkheid over de problematiek rondom kanker. Daarnaast helpt het je ook hoe je om kunt gaan met je gevoelens en dat je altijd op de hulp van je ouders kan rekenen. Dit waardevolle prentenboek is voor te lezen aan kinderen vanaf 4 jaar. Achterin het boek is informatie voor de ouders te vinden. 

Rikki en de eekhoorn

Geschreven door en met illustraties van Guido van Genechten

“En nu gaat hij naar het Eekhoornparadijs. Het is ook de plek waar ze waren voor ze geboren werden. De plek waar ze volmaakt gelukkig zijn.”

Het is herfst in het bos waar Rikki woont. Hij is druk op zoek naar kastanjes, want die vindt hij zo lekker. Hij zoekt onder elke struik maar vindt dan ineens een eekhoorn. Is hij aan het slapen, is hij ziek of misschien heeft hij zijn pootje gebroken? Samen met zijn vriendinnetje Anni brengen ze de eekhoorn naar Rikki’s moeder. Zij ziet meteen wat er aan de hand is. De vader en moeder van Rikki leggen uit hoe het kan dat de eekhoorn dood is gegaan. Met elkaar zoeken ze een mooie plek om de eekhoorn te begraven en daar nemen ze afscheid van hem. In het elfde deel in de boekenreeks over Rikki staat de dood en het afscheid nemen centraal. Voor Rikki is dit de eerste keer dat hij hiermee in aanraking komt. Papa en mama leggen op een begrijpelijke manier stap voor stap uit wat dit inhoudt. Door de fijne schrijfstijl van Guido van Genechten is dit verhaal al voor de jonge kinderen te begrijpen. De paginagrote illustraties geven het verhaal extra kracht bij door duidelijk te laten zien wat er gebeurd. Rikki en de eekhoorn is voor te lezen aan kinderen vanaf 4 jaar. 

De gigantische koffer

Geschreven door Robert Munsch en met illustraties van Michael Martchenko 

“Is het niet wonderbaarlijk hoe dingen soms gewoon heel goed uitpakken als je het gewoon probeert?”.

Kelsey haar ouders zijn gescheiden en daardoor moet ze vaak op en neer: van mama’s huis naar papa’s huis en een week later weer terug naar mama. Iedere keer pakt ze haar koffer in en neemt van alles mee: een grote doos kleurpotloden, haar kussen, drie boeken en zelfs een schilderij met een eenhoorn erop. Ze sleept zich te pletter en elke keer wordt haar koffer steeds voller. Kelsey zou het wel heel handig vinden als zij in één huis woont en dat papa en mama naar haar toe komen. Maar helaas, dit kan niet. De gigantische koffer is een grappig verhaal over een dappere dochter met gescheiden ouders, over kleine verhuizingen en tegelijkertijd grote levenslessen. Robert Munsch belicht een onderdeel van de scheiding op een luchtige en grappig manier waardoor de nadruk niet ligt op het uit elkaar gaan van de ouders. De scheiding kan een hele moeilijke en verdrietige tijd zijn voor de kinderen maar door het lezen van dit prentenboek kan er een glimlach op het gezicht worden getoverd. De gigantische koffer is voor kinderen vanaf 4 jaar. 

Papa’s hart

Geschreven door Jeroen Serruys en met illustraties van Lisa Brandenburg. 

“Papa’s hart is gebroken. Dat zei hij aan de telefoon. Ik weet niet in hoeveel stukjes. Maar het valt vast en zeker te lijmen. Daar ben ik goed in. Lijmen.”

Papa’s hart vertelt het verhaal van een vader en zijn dochter. Vader is droevig, zijn hart is gebroken. Zijn dochter probeert er alles aan te doen om het hart weer heel te maken. Maar als dat niet lukt, begint ze aan zichzelf te twijfelen. Zal het haar lukken om papa weer op te vrolijken? 

De illustraties van Lisa Brandenburg passen heel goed bij de sfeer van het verhaal. Ze zijn grijs en grauw als papa droevig is. De illustraties worden kleurrijker wanneer papa zich weer iets beter voelt. 

Een prachtig prentenboek over verdriet voor kinderen vanaf 5 jaar. 

Alles wat was

Geschreven door Stine Jensen, met illustraties van Marijke Klompmaker

“Het klinkt misschien een beetje gek, maar soms kun je verlies ook vieren.”

“Een klassieker!” aldus het boekenpanel van De Wereld Draait Door.

‘Afscheid hoort alleen bij het overlijden van iemand’ is een uitspraak die ik wel eens voorbij heb horen komen. Dit boek van Stine Jensen is het tegenbeeld en brengt daarmee ook de duidelijkheid dat afscheid veel meer is dan dat. Afscheid kun je ook nemen van een huisdier, een situatie, spullen of een plek. Dit is iets waar we allemaal mee te krijgen vroeg of laat, maar hoe ga je hier eigenlijk mee om? En hoe ga je verder? Door de herkenbare situaties, waargebeurde verhalen en filosofische wijsheden geeft Stine ons inzichten en tips om hier mee om te gaan. Want wist jij dat afscheid ook heel mooi kan zijn, hoe zwaar het ook is? En weet jij hoe de verschillende culturen omgaan met afscheid nemen?

Daarnaast heeft Stine ook tips en opdrachten geschreven die je verder kunnen helpen bij de verwerking. Dit boek is geschreven voor iedereen. Als ouder kan dit boek een leidraad zijn om je kind(eren) te helpen bij het verwerken van een verlies. De illustraties van Marijke Klompmaker zijn zo passend bij de tekst. Ze zijn pakkend en duidelijk voor zowel jong als oud.

Doodgewoon

Geschreven door Bette Westera, met illustraties van Sylvia Weve

“Doodgaan hoort bij het leven en is daarom doodgewoon”.

In dit prachtige voorleesboek staat één thema centraal die van allerlei kanten bekeken wordt: “de dood”. Denk aan hoe erg je iemand kunt missen die is overleden, iemand die zelf voor de dood kiest, waar iemand die is overleden naar toe gaat en hoe de dood vorm krijgt in andere culturen zoals fiesta de los muertos. Voor kinderen, en soms ook voor volwassenen, is dit een lastig onderwerp. Door het eerlijke en herkenbare taalgebruik in de gedichten is te lezen dat doodgaan bij het leven hoort en dat doodgaan daarom eigenlijk doodgewoon is. Het prentenboek is aan te raden voor kinderen vanaf 10 jaar. Maar ook zeker voor volwassenen is dit boek aan te raden. 

Het versje “Altijd overal” is door Tom Kestens overgezet op muziek en hierbij is een mooie videoclip gemaakt die je hier kan bekijken: https://www.youtube.com/watch?v=Mc48Ll-xtx0&feature=youtu.be 

Hoe overleef ik met/zonder gescheiden ouders?

Geschreven door Francine Oomen

“Scheiden heeft zo ook z’n voordelen!”

De verhalen van Rosa in haar puberteit zijn voor de meeste van ons niet onbekend. Maar hoe ging het met Rosa voor de brugklas? Waardoor kwam het dat haar ouders gingen scheiden? Die vragen worden beantwoord in dit boek. We gaan terug in de tijd, Rosa zit in groep 8 en tussen haar ouders loopt het niet lekker. Maar wat doe je als je merkt dat je ouders steeds wakker ruzie hebben, je moeder kust met een vreemde man en je bang bent dat je ouders gaan scheiden? Rosa zoekt hulp. Alleen… dat doet ze op een wel hele bijzondere manier. “Wees je eigen beste vriendin!” is een advies dat ze krijgt, maar hoe doe je dat? Dit boek is een aanvulling wanneer je ouders gaan scheiden of zijn gescheiden, want hoe ga jij verder? Francine heeft mooi omschreven wat zowel de negatieve als de positieve punten kunnen zijn van een scheiding. Het boek is zo geschreven dat je meteen kan voelen wat Rosa voelt en wat haar gedachten zijn. Hierdoor is het heel erg realistisch. Een waardevol boek die zelf te lezen is vanaf 10 jaar. 

Tim ertussenin

Geschreven door Tim Douwsma

“Ik hoop dat kinderen steun kunnen vinden in mijn verhaal en zich daardoor minder alleen voelen.”

Tim is zeven jaar als zijn ouders hem naar binnen roepen en zijn vader z’n koffers in de kamer staan. Zijn ouders gaan scheiden en papa gaat ergens anders wonen. Een behoorlijke klap en een moment dat hij zich nu, jaren later, nog steeds tot in details kan herinneren. Gelukkig kan hij zijn hart luchten bij zijn grote vriend, Mitch, de hond. Maar Mitch gaat met papa mee waardoor ze elkaar meer moeten missen. Er spelen vele vragen want bij wie ga ik mijn verjaardag vieren? En wat als mijn ouders weer iemand tegenkomen en gaan daten? Tim moet wennen aan de nieuwe situatie en later krijgt hij er opeens een nieuw broertje bij. De verhalen van de kleine Tim worden afgewisseld met praktische tips van Tim zelf. En er is een belangrijke boodschap: je bent niet alleen, er zijn meer kinderen die hetzelfde doormaken als jij. Tim Douwsma heeft het onderwerp scheiden toegankelijker gemaakt voor kinderen in deze situatie. Door gevoelens die hij voelde te omschrijven, kunnen kinderen zich hierin herkennen. En door de praktische tips kunnen ze hier iets mee doen! Het boek is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar. 

Tim ertussen is genomineerd voor de Hotze de Roosprijs 2020!

Bonusboek: Papa Draak wordt niet meer beter

Geschreven door en met illustraties van Sascha Groen

“Elke avond vraagt papa: ‘Heb ik vandaag al gezegd dat ik van jullie hou?’” 

Vonk is zo blij als zijn kleine zusje Drakie wordt geboren. Drakie moet nog alles leren en gelukkig is daar papa Draak. Hij leert haar vliegen, vuurspuwen en nog veel meer! Maar op een dag wordt papa Draak ziek. Zo ziek, dat de drakendokter hem niet meer beter kan maken. Drakie en Vonk proberen papa Draak nog zoveel mogelijk te helpen. Zo maken ze zijvleugels, zodat hij toch nog een tijdje kan vliegen. Op een dag kan dat niet meer en moeten ze door zonder papa Draak. Maar hoe moet dat… doorgaan zonder papa Draak die hen alles leerde? Een heel eerlijk en liefdevol prentenboek geschreven door Sascha Groen. Een zieke vader, de realiteit binnen haar gezin.

Een prachtig prentenboek die op een waardevolle en eerlijke manier verteld over ziek zijn, dood gaan en rouwen. En ondanks de zware onderwerpen is er ook ruimte voor humor. Dit is ook belangrijk is het leven van de kinderen, in welke situatie zij ook zitten. Ik raad dit boek aan wanneer je te maken krijgt met zo’n situatie en vind het waardevol dat iedere (basis)school dit boek in de kast heeft staan. 

Per verkocht boek doneert Uitgeverij Witte Leeuw €1,- aan Stichting ALS

Deze 11 (+1) boeken zijn een kleine selectie van alle (prenten-)boeken die er geschreven zijn over verlies en scheiden.
Alle boeken kunnen je troost bieden en helpen bij de verwerking.

Wil je meer weten over één van deze boeken? Klik op de afbeelding om onze volledige boekentip te lezen!